Bưu điện Việt Nam với chiến dịch 56 ngày đêm Điện Biên Phủ

Kỳ I: Thế trận thông tin

Đầu tháng 12/1953, Bộ Chính trị Trung ương Đảng chủ trương mở chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong thư gửi Đại tướng Võ Nguyên Giáp tháng 12/1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Chiến dịch này là một chiến dịch rất quan trọng không những đối với trong nước mà đối với quốc tế. Vì vậy, toàn quân, toàn dân, toàn Đảng phải tập trung hoàn thành cho kỳ được”.

Giao thông viên Bưu điện Hà Nam vượt đồng ruộng chiêm trũng trên đường công tác

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị hướng về chiến dịch Điện Biên Phủ, ngành Bưu điện, một mặt chỉ đạo các Bưu điện Liên khu Việt Bắc, Tây Bắc, Liên khu III, Liên khu IV, Liên khu V, chuẩn bị người và các phương tiện thông tin liên lạc với tư thế sẵn sàng phục vụ theo sự chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy địa phương để phối hợp với chiến trường chính, mặt khác tại cơ quan Bưu điện Trung ương, các cán bộ chủ chốt đã được tập trung để triển khai mạng thông tin chiến dịch.

Ty Bưu điện Thanh Hóa được giao nhiệm vụ phải nhanh chóng xây dựng đường dây dài hơn 60km từ Hồi Xuân đi Vạn Mai, Suối Rút (Hòa Bình) để phục vụ cho việc chỉ đạo, chỉ huy chiến dịch từ Trung ương đến tỉnh. Mặc dù phải thi công trong điều kiện vật liệu cực kỳ thiếu thốn, địch thường xuyên bắn phá, nhưng anh em vẫn hạ quyết tâm hoàn thành đường dây tốt nhất, đúng kế hoạch.

Thiếu dây anh em đi thu gom dây cũ, kể cả dây thép gai từ các nơi mang về và bằng mọi phương tiện vận chuyển ra hiện trường. Với tinh thần có gắng vượt bậc, anh em đã lo đủ dây để xây dựng toàn tuyến và viện trợ cho tỉnh bạn Hòa Bình.

Trong những ngày tháng gian nan ấy, đã nổi lên những tấm gương tiêu biểu về tinh thần lao động quên mình như các đồng chí: Trịnh Đăng Sẹo, Phạm Xuân Đề, Đỗ Khắc Hoạch, Nguyễn Văn Tâm… 

Thi đua với anh em điện tuyến đường dây Hồi Xuân – Vạn Mai – Suối Rút, anh em đường thư cũng đã hoàn thành xây dựng các trạm trên đường ra mặt trận. Lực lượng giao thông viên hòa vào những đoàn dân công xe thồ, gánh bộ ngược đường 6 lên Sơn La, Lai Châu để vận chuyển thư từ, quà của hậu phương gửi ra tiền tuyến. Đồng chí Trưởng và Phó Ban Giao thông Trung ương đã trực tiếp chỉ đạo khâu công tác quan trọng này.

Trên ngả đường hướng vào chiến dịch đã diễn ra một không khí chuẩn bị khá gấp rút. Đường điện thoại từ Chợ Chu đi vòng qua Tuyên Quang, Yên Bái – Phú Thọ đến Sơn La được tu bổ.

Đường điện thoại dọc theo quốc lộ 41 từ Thuận Châu – Tuần Giáo đến Điện Biên Phủ được xây dựng.

Trên hàng trăm km đường dài, phải qua nhiều đồi núi, rừng rậm, suối sâu để chuyển tải cột, dây, xà, sứ… đó là một loại công việc cực kỳ gian nan và khó khăn. Thời gian đòi hỏi khá gấp rút. Đáp ứng được yêu cầu này phải huy động một lực lượng lớn công nhân làm việc tại hiện trường suốt ngày đêm không mưa, nắng và bom đạn.

Từ Sơn La qua đèo Pha Đin – Thuận Châu – Tuần Giáo được đặt các trạm thường trực để giữ vững liên lạc giữa Trung ương với Sở Chỉ huy chiến dịch, đồng thời phục vụ chỉ huy điều hành các đoàn xe, các đoàn dân công hỏa tuyến, chỉ huy công binh mở đường.

Riêng tuyến địa bàn Sơn La, nhiều đường dây mới cũng được xây dựng khẩn trương. Đường Yên Bái – Tạ Khoa, Tạ Khoa – Cò Nòi và Mộc Châu – Thuận Châu đã được dựng lên trong thời điểm này. Mặc dầu dây và vật liệu thiếu nghiêm trọng nhưng anh em đã có nhiều sáng tạo tháo gỡ dây đôi bọc ny-lon, dây thép gai để bổ sung, nhặt cả các chai vỡ, lấy cổ chai thay sứ,…

Đài Điện báo Trung ương tăng phiên và làm việc với điện đài các địa phương. Yêu cầu trực phiên phải có mặt suốt đem ngày để bất cứ lúc nào ở tiền tuyến gọi về là có thể làm việc được ngay.

Về đường thư, các trạm dọc tuyến chiến dịch đã được bộ sung thêm những đồng chí dũng cảm, tin cậy, đảm nhiệm ở những điểm xung yếu, nguy hiểm, được cung cấp thêm xe đạp để chuyển vận công văn, tài liệu, báo chí… cho nhanh chóng hơn.

Những địa bàn trọng điểm để xác lập hệ đường thư hướng vào chiến dịch là các tỉnh Việt Bắc. Các tỉnh thuộc Khu 3, Khu 4 cũng tổ chức đường thư, vượt đường số 6 lên Sơn La, Lai Châu để phục vụ chiến dịch.

Thời gian này, Khu Bưu điện Tây Bắc được thành lập do ông Ngô Huy Văn làm Giám đốc. Một đoàn cán bộ Trung ương Việt Bắc ba lô, tay túi xách, gồng gánh, bộ hành khẩn trương qua Đại Từ, vượt đèo Khế, sông Lô, qua Thác Bà, đến Yên Bái, qua phà An Lâu đặt trụ sở ở Nguyên Phú (Trấn Yên). Kế đó ít tháng, qua Ba Khê vào Cửa Nhì bên ngòi Thia gần Nghĩa Lộ. Ở Cửa Nhì, việc bố trí mạng lưới giao thông liên lạc thư điện phục vụ Khu ủy và các cơ quan đầu não khác được nhanh chóng hoàn chỉnh. Cơ quan Bưu điện khu cũng xúc tiến tăng cường cán bộ tuyển chọn từ Yên Bái, Phú Thọ lên; đẩy mạnh việc mở các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ thuật cho cán bộ công nhân các ty, phòng, điều hành, chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra việc củng cố và tăng cường giao thông liên lạc ở các tỉnh.

Đầu năm 1954, theo yêu cầu khẩn trương của tình thế, cơ quan Khu Bưu điện Tây Bắc cũng đã tổ chức và biệt phái một đoàn cán bộ công nhân gồm những anh em có sức khỏe tốt, lanh lợi, hăng hái, tinh thần cao, nghiệp vụ kỹ thuật khá để tham gia phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.

Khu Tây Bắc còn xây dựng đường thư liên tỉnh Sơn La, Lai Châu dài 300km. trên đường thư bố trí mỗi trạm gồm có các giao thông viên, thợ dây, điện thoại viên và một trưởng trạm với biên chế từ 4 đến 6 người.
Với tinh thần phấn đấu quên mình, đội ngũ giao thông liên lạc vào chiến dịch đã đảm bảo thông tin thông suốt bằng tất cả các phương thức: đường thư, điện thoại, vô tuyến điện. Đường thư vừa xây dựng mới, vừa củng cố những cơ sở sẵn có đã bảo đảm đúng tiến độ kế hoạch.

Trên các đường dây điện thoại, anh em thợ dây vừa tu sửa vừa bảo vệ trên từng cung trạm. Máy bay địch ném bom phá nát từng đoạn, cứ có dây đứt là thợ dây lên đường. Khi nối đường thông tin liên lạc vững rồi anh em mới trở lại. Trong chiến dịch, có khu vực máy bay tàn phá từng vùng, đường dây bị phá trên phạm vi lớn, lại thêm mưa đầu mùa, cột tre, gỗ đổ ngả nghiêng, đường hư hại hàng loạt. Mặc dù vậy, anh em vẫn xông pha khắc phục mọi khó khăn, xây dựng và bảo vệ tốt các tuyến thông tin.

Các điện thoại viên thay nhau túc trực suốt ngày đêm bên máy, mặc cho bom rơi, đạn réo quanh mình, vẫn bình tĩnh trước tổng đài tiếp thông tiếng nói từ các miền, các điểm tới mặt trận. Điện điều động dân công, điện sửa đường của các đội thanh niên xung phong, điện về chuyển tải lương thực, vũ khí dồn dập không ngớt.

Các tỉnh ở sâu trong vùng địch hậu thuộc tả, hữu ngạn sông Hồng, các tỉnh Việt Bắc điện cũng tới tấp truyền về chiến dịch. Khối lượng điện dồn tới khá lớn, song đều được truyền thông không ùn tắc. Điện thoại viên gọi, thưa, tiếp dây bình tĩnh với thái độ vui vẻ, giọng nói ngọt ngào, cố gắng không để bức điện nào quá chậm so với quy định. Trên các tuyến đường thư, không kể trời mưa nắng, dọc đường đầy bom đạn, cứ đến giờ là giao thông viên khởi hành. Mỗi chuyến thường mang nặng từ 25 đến 30kg. Nếu có công văn hỏa tốc, dù ngày hay đêm đều chạy và chuyển tiếp với tinh thần khẩn cấp.

Những ngày giáp Tết Nguyên Đán năm Giáp Ngọ, chiến dịch đang nổ súng, thư từ, quà biếu, như bánh chưng, thuốc lá, trà mứt, bánh kẹo… của đồng bào từ các tỉnh, kể cả những tỉnh ở sâu trong vùng địch hậu, gửi tới mặt trận. Đường thư bưu điện đã tiếp nhận và chuyển nhanh các loại quà tết này đến các chiến sĩ Điện Biên Phủ. Báo Xuân như những cánh én cũng theo đường thư bay tới mặt trận. hàng tram tấn bưu phẩm, báo chí trong đợt mùa xuân này đã được chuyển ra mặt trận, bảo đảm an toàn, kịp thời là một niền động viên lớn đối với các chiến sĩ. (Còn nữa)

Trích: Lịch sử Bưu điện Việt Nam tập I.